Cá hồi không tự sinh sản được trong điều kiện nuôi nhốt mà phải xây dựng đàn cá bố mẹ rồi cho đẻ nhân tạo. Muốn có cá giống tốt thì khâu đầu tiên phải có được đàn cá bố mẹ đảm bảo chất lượng. Về mặt lý thuyết cá hồi 2 tuổi là có thể thành thục hoàn toàn và cho đẻ. Nhưng trong thực tế người ta sử dụng cá bố mẹ có độ tuổi lớn hơn. Số lượng cá bố mẹ đưa vào nuôi được tính toán dựa trên nhu cầu của sản xuất, sức sinh sản trung bình của cá bố mẹ, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở và tỷ lệ sống của cá con khi ương.
Cá bố mẹ được chọn từ những cá thể sinh trưởng nhanh, thành thục sớm, thông thường chọn cá 2 tuổi trở lên. Hiện nay, cá chuyển giới tính thường được sử dụng làm cá bố mẹ, tức là dùng cá toàn cái chuyển giới tính để sản xuất ra thế hệ cá con toàn cái. Cá con toàn cái sinh trưởng nhanh hơn cá bình thường. Cá đực được tạo ra bằng cách cho ăn thức ăn trộn hormone sinh dục đực 17-methyl testosterone. Khi nuôi cá bố mẹ người ta phải nuôi riêng cá đực và cá cái.
Cá hồi bố mẹ được nuôi trong ao đất có nước chảy, mương bê tông hoặc trong hệ thống nuôi nước tuần hoàn như cá thịt. Cấu tạo hệ thống ao hoặc bể nuôi cá hồi bố mẹ hoàn toàn giống như nuôi cá thịt. Sự khác nhau của công đoạn này chủ yếu là khống chế nhiệt độ nuôi thích hợp và cho ăn thức ăn dành riêng cho cá hồi bố mẹ. Tuy nhiên, vấn đề thức ăn cũng không cần quá quan tâm vì cá hồi bố mẹ khi đến tuổi và được nuôi dưỡng trong điều kiện nhiệt độ và chế độ ôxy thích hợp rất dễ đạt đến thành thục.
Kỹ thuật cho cá hồi đẻ nhân tạo đã trở nên phổ biến. Ở đây, người ta áp dụng phương pháp thụ tinh khô. Trứng từ cá mẹ được dùng tay vuốt ra hoặc dốc xuôi thân cá mẹ để trứng tự chảy ra ngoài.
Một phương pháp khác để thu trứng cá hồi là sử dụng không khí nén. Kỹ thuật viên cắm kim tiêm (10mm) vào xoang bụng cá, chỗ vây bụng rồi bơm không khí dưới áp suất 2 atm vào. Sau khi lấy trứng, họ vuốt nhẹ phần bụng cá để đẩy không khí ra ngoài. Trứng được thu vào chậu, giữ khô để chờ thụ tinh.
Đối với thụ tinh cá đực, người ta cũng sử dụng phương pháp vuốt trực tiếp bằng tay vào chậu khô hay hút vào ống nghiệm qua ống nhựa cắm vào hậu môn cá. Kỹ thuật viên thường sử dụng sẹ của 2 – 3 cá đực để thụ tinh cho 1 cá cái để giảm thiểu hiệu ứng giao phối cận huyết. Sau khi thụ tinh, kỹ thuật viên cho nước vào để kích hoạt tinh trùng. Khi tiếp xúc với nước, trứng cá tăng kích thước lên khoảng 20%, màng bao trứng cũng trở nên chắc hơn.
Trứng có thể được vận chuyển sau khi thụ tinh 20 phút cho đến khi xuất hiện điểm mắt (khoảng 48 giờ). Trong quá trình vận chuyển hoặc ấp trứng, cần tránh ánh sáng trực tiếp.
Trứng cá sau khi thụ tinh được đưa vào ấp. Thiết bị ấp trứng rất đa dạng nhưng khay ấp kiểu Caliphonia là thông dụng hơn cả. Khay làm bằng nhựa hay kim loại rộng 30 – 40cm, sâu 20cm, đáy phẳng bằng lưới. Khay được đặt trong máng dài 14 – 15 m, cách đáy máng 5cm. Giữa các khay có vách ngăn để dòng nước có thể chảy qua trứng từ phía sau. Khay ấp kiểu Caliphonia có thể xếp chồng lên nhau trong trường hợp diện tích trại hẹp nhưng cần ấp một lượng trứng lớn. Trong trường hợp này, nước được cho chảy từ trên xuống. Lưu lượng nước chảy qua khay khoảng 4 – 5 lit/phút.
Cá con sau khi nở còn túi noãn hoàng, 10 – 14 ngày sau mới bắt đầu ngoi lên khỏi đáy bể. Thời gian ấp trứng dài hay ngắn phụ thuộc chủ yếu vào nhiệt độ nước khi ấp. Ở nhiệt độ 3,9oC cần 100 ngày, còn ở nhiệt độ 14,4oC cần 21 ngày. Thông thường tỷ lệ nở đạt khoảng 95%. Quá trình nở kéo dài khoảng 2 – 3 ngày. Thời gian này phải tập trung loại trừ vỏ trứng, trứng hỏng, cá dị hình.
Ngọc Diệp
Đăng nhập
