Chất xơ thực phẩm có vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người và có thể sánh ngang với vai trò của vitamin, các nguyên tố vi lượng và khoáng chất. Việc đảm bảo đủ nhu cầu chất xơ hàng ngày để có chế độ dinh dưỡng hợp lý là cần thiết để đảm bảo sức khỏe của bộ đội trong điều kiện tác chiến đặc biệt. Hiện nay trên thế giới, chất xơ thực phẩm ngày càng được chú ý nghiên cứu.

Trong quân đội, tại Nga, Mỹ, Trung Quốc và một số nước khác, bên cạnh khẩu phần ăn được sử dụng theo tiêu chuẩn, đã sử dụng rộng rãi các sản phẩm thực phẩm chức năng (TPCN) bổ sung chất xơ để cung cấp cho bộ đội nhằm hoàn thiện khẩu phần ăn, nâng cao khả năng thích nghi và sức chịu đựng. 

Ở Việt Nam trong những năm gần đây, sản phẩm chất xơ thực phẩm đã được một số viện nghiên cứu và công ty ứng dụng để sản xuất TPCN cho bệnh nhân tiểu đường, giảm cân, bổ sung chất xơ vào sản phẩm sữa bột dinh dưỡng cho trẻ em… Tuy nhiên, các chế phẩm chất xơ sử dụng đều được nhập ngoại. Việc sản xuất chất xơ từ nguồn nguyên liệu sẵn có, , chi phí rẻ trong nước hiện vẫn chưa được nghiên cứu. Đặc biệt, qua rà soát, chưa có sản phẩm chất xơ phù hợp được sử dụng cho bộ đội làm nhiệm vụ đặc biệt (bộ đội tàu ngầm, đặc công nước, người nhái…). Chính vì thế, bên cạnh khẩu phần ăn được sử dụng theo tiêu chuẩn, việc nghiên cứu sản xuất các sản phẩm TPCN chứa chất xơ hòa tan inulin và pectin từ thực vật giúp hỗ trợ tiêu hóa nhằm hoàn thiện khẩu phần ăn theo hướng nâng cao khả năng thích nghi và sức chịu đựng cho một số lực lượng đặc biệt trong quân đội là có cơ sở khoa học và có ý nghĩa thực tiễn.

Xuất phát từ thực tế cũng như mong muốn nghiên cứu công nghệ thu nhận chất xơ và gia tăng giá trị từ những phụ phẩm nông nghiệp và phụ phẩm từ quá trình chế biến đóng hộp của nhà máy chế biến hoa quả, Bộ Công Thương đã giao Viện Công nghệ mới thực hiện đề tài “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ enzyme trong sản xuất chất xơ hòa tan (inulin, inulo-oligosacchride, pectin) để sản xuất thực phẩm chức năng hỗ trợ tiêu hóa dùng cho bộ đội làm nhiệm vụ đặc biệt”.

Đề tài do Thượng tá, ThS. Bùi Thị Thu Hà làm chủ nhiệm, nằm trong Đề án phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học trong lĩnh vực công nghiệp chế biến đến năm 2020.

Thượng tá, ThS. Bùi Thị Thu Hà - Chủ nhiệm đề tài cho biết, chất xơ hòa tan được tạo ra bằng một số phương pháp chiết bằng nước nóng, chiết bằng axit hay sử sụng enzyme thủy phân. Trong đó, phương pháp sử dụng enzyme thủy phân được cho là có hiệu quả tốt nhất do điều kiện phản ứng enzyme ở nhiệt độ thấp, thân thiện với môi trường.

Qua quá trình nghiên cứu, Viện Công nghệ mớ đã xây dựng được quy trình công nghệ thu nhận và quy trình công nghệ sản xuất chất xơ hòa tan (Inulin, inulo – oligosacchride và Pectin) từ thực vật bằng công nghệ enzyme.

Viện bước đầu đã sản xuất được bột inulin; bột inulo – oligosaccharide và  bột pectin đạt hàm lượng chất xơ hòa tan >60%, không có độc tính cấp và có khả năng tăng sinh đối với chủng vi khuẩn có lợi trong đường ruột Bifidobacterium và Lactobacillus, đồng thời ức chế vi khuẩn E.Coli. 

Với lượng chất xơ hóa tan thu được nhóm đã xây dựng quy trình công nghệ và sản xuất được thực phẩm chức năng có chứa chất xơ hòa tan dạng tuýp và dạng thanh từ thực vật để hỗ trợ tiêu hóa cho bộ đội. Sản phẩm đã được Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế  công nhận đạt chất lượng và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Sản phẩm đã được thử nghiệm trên một số lực lượng đặc biệt trong quân đội  thuộc Lữ Đoàn 126 tại Hải phòng. Kết quả cho thấy, sau một tuần sử dụng, mức độ đầy hơi nhẹ, đi tiêu 1-2 lần/ngày, nhưng sau 30 ngày, mức độ đầy hơi đã được cải thiện, mức độ điều trị táo bón, phân cũng được cải thiện đáng kể. Về tình trạng sức khỏe, 100% quân số sức khỏe ổn định." - Thượng tá, ThS. Bùi Thị Thu Hà chia sẻ.

Về hình thức, tuýp gel và viên nén dễ sử dụng, tiện lợi. Về mùi vị, tuýp mùi thơm, vị cam dễ ăn, thanh nén thơm mùi ngũ cốc. Về kết cấu, tuýp gel mềm, dễ bóp,  thanh nén có độ chắc vừa phải, bẻ dễ dàng, không bị dính, không gây háo nước khi sử dụng. 

Trên cơ sở ý kiến phản hồi ban đầu của cán bộ, chiến sĩ khi sử dụng, dùng thử và ý kiến tham gia của các cơ quan chức năng, cho thấy sản phẩm của có tính ứng dụng cao, đã thể hiện được ảnh hưởng có tính tích cực tới việc chống táo bón và hỗ trợ hệ tiêu hóa cho bộ đội khi hoạt động ở các điều kiện khó khăn và an toàn với người sử dụng. Kết quả nghiên cứu và thử nghiệm là cơ sở góp phần nâng cao sức khỏe và khả năng sẵn sàng chiến đấu cho bộ đội hoạt động trong điều kiện đặc biệt.